İhracat Kredi Kuruluşları Tarafından Sağlanan Alıcı Kredileri ve İhracat Sigortaları

İktisadi büyümede ve toplumsal refahın artışında ihracat önemli rol oynamaktadır. Devletler de ihracatçılarının uluslararası piyasalardaki faaliyetlerini ve rekabet güçlerini desteklemek üzere çeşitli finansal kurum ve araçlardan yararlanmaktadır. Bu kurumların ve araçların başında İhracat Kredi Kuruluşları-İKK (Export Credit Agencies-ECA) ve bunlar tarafından sağlanan alıcı ve satıcı kredileri (Buyer /Supplier Credit) ile ihracat sigortaları gelmektedir. 

Bu yazının konusunu oluşturan İKK alıcı kredileri, mal ve hizmetlerin ihracatını teşvik etmek üzere devlet destekli kurumlar tarafından ithalatçılara sağlanan, kullandırımları ithalat şartına bağlanan, piyasa koşullarına göre avantajlı faiz, komisyon ve vade koşulları içeren, nakdi ve gayrinakdi kredileri ifade etmektedir. 

Satıcı (tedarikçi) kredileri ise ihraca konu malın sevkinden önce veya sonra piyasaya nazaran uygun koşullarla ihracatçılara kullandırılan kredilerdir. Bu tür krediler vadeli ihracat alacaklarının iskontosunu da kapsamaktadır. 

İKK’lar yüksek riskli olarak değerlendirilebilecek veya geleneksel finansmana erişimin sınırlı olduğu yabancı pazarlar başta olmak üzere dünya pazarlarında, kendi ülkelerinin müteşebbislerinin ürün ve hizmetlerini satmalarına yardımcı olmak ve böylece ülke ihracatını teşvik etmek amacıyla kurulmuşlardır. 

İhracat kredi kuruluşlarına aşağıdaki örnekler verilebilir:

Türkiye: Türk Eximbank                     İtalya: SACE                Japonya: NEXI ve JBIC

Almanya: Allianz Trade                      ABD: EXIM                  G. Kore: KOREA EXIM

Fransa: Bpifrance                               Çin: CEXIM

İhracat Kredi Kuruluşu Alıcı Finansman Desteklerinin Türleri

İKK finansmanlarının birincil amacı, ihracatçılara ve yabancı alıcılara finansal destek sağlayarak ihracatı kolaylaştırmaktır. Bu destek, satın almayı teşvik etmek ve uluslararası ticaretle ilişkili riskleri azaltmak için kredi kullandırılması, garanti verilmesi veya sigortayı içerebilir.

a)     Alıcı Kredileri: İhracatçının ülkesinden mal ve hizmet satın almaları için yurtdışındaki ithalatçılara kullandırılan kredilerdir.

b)    Garantiler: İKK’lar tarafından, ithalatçının ülkesindeki ticari bankalar tarafından sağlanan ithalat finansmanı kredilerinin geri ödenmesini güvence altına almak üzere verilen garantilerdir. Söz konusu garantiler ithalatçının ülkesinde kredi veren finans kuruluşunun riski azaltmakta, dolaylı yoldan ülke ihracatını desteklemektedir.

c)     Sigorta: İthalatçının ülkesinden kaynaklı siyasi, ekonomik veya ticari nedenlerden dolayı ödeme yapılamaması riskine karşı ihracatçıların güvence altına alınmasını sağlayan sigortalardır.

İhracat Kredi Kuruluşlarının Fon Kullandırma Yöntemleri

İhracat kredi kuruluşları, ithalatçı bir kuruluşa fon sağlamak için esasen üç yöntem kullanmaktadır.

a)     Doğrudan Kredilendirme: En basit yapı olup, ihracatçı ülkedeki işletmelerden mal veya hizmet satın alınması koşuluna bağlı olarak ithalatçıya doğrudan kredi kullandırılmasıdır.

b)    Finansal Aracılar Üzerinden Kredilendirme: İKK’nın, ithalatçının ülkesindeki bir banka aracılığı ile ithalatçıya, ithalat bedelinin finansmanına yönelik kredi kullandırmasıdır. İthalatçının bankası kullandırdığı kredinin fonlamasını yabancı İKK’dan sağlamakta, fon maliyetinin üzerine belirli bir kâr marjı ya da komisyon eklemektedir. Kredi riski İKK ile ithalatçının bankası arasındaki anlaşmaya göre, vereceği garantiye istiaden İKK ya da doğrudan ithalatçının bankası tarafından üstlenilmektedir. 

c)     Faiz Oranı Telafisi: İthalatçının bankası ithalatçı müşterisine piyasa faiz oranının altında bir faiz oranıyla kredi sağlamakta ve aradaki fark için İKK’dan bir telafi bedeli almaktadır.

İKK Alıcı Kredilerinin İhracatçılar Açısından Faydaları

İhracatçılar İKK’lar tarafından sağlanan krediler, garantiler ve sigortalar sayesinde çeşitli fayda ve avantajlar sağlamaktadır: 

·      Rekabet Gücünün Artırılması: İKK desteği, ihracatçıların uluslararası alıcılarına daha cazip finansman koşulları sunmalarını sağlayarak ürün veya hizmetlerini küresel pazarda daha rekabetçi hale getirmektedir.

·      Satış Fırsatlarının Artması: İKK destekli finansman sayesinde, ihracatçılar hem yeni pazarlara hem de yeterli fona sahip olmayan müşterilere erişip satış fırsatlarını genişletebilmektedir.

·      Ödeme Riskinin Azaltılması: İKK'lar kredi garanti ve ödememe sigortası sağlayarak yabancı alıcıların ticari, ekonomik veya siyasi nedenlerle ödeme yapmama riskini azaltmaktadır. Bu da ihracatçılara daha fazla finansal güvenlik sağlamaktadır.

·      İyileştirilmiş Nakit Akışı: İKK finansmanı sayesinde ihracatçılar peşin veya daha hızlı bir şekilde tahsilat yapabilmektedir. Nakit akışlarını iyileştirip ve üretim, satış ve tahsilat arasındaki süreyi kısaltabilmektedir.

·      Daha Büyük Satış Sözleşmelerine Erişim: İKK finansmanı, ihracatçıların aksi takdirde finansal kapasitelerinin ötesinde olabilecek daha büyük sözleşmeler yapmalarına yardımcı olarak, faaliyetlerini büyütmelerine ve gelirlerini artırmalarına olanak tanıyabilmektedir.

·      Uzun Vadeli İlişkilerin Kolaylaştırılması: Cazip finansman seçenekleri sunarak, ihracatçılar ithalatçılarıyla daha güçlü ilişkiler kurabilmekte, bu da tekrarlanan işlere ve uzun vadeli ortaklıklara yol açabilmektedir.

·      Yüksek Riskli Pazarlar için Destek: İKK'lar, özel sigorta şirketlerinden veya kreditörlerden temin edilemeyebilecek finansal destek ve risk teminatları sağlayarak ihracatçıların yüksek riskli pazarlara girmesine ve bu pazarlarda faaliyetlerini sürdürmelerine olanak tanımaktadır.

·      Marka ve İtibarın Geliştirilmesi: Bir İKK ile çalışmak, alıcılara şirketin istikrarlı olduğunu ve saygın bir finans kurumu tarafından desteklendiğini gösterdiğinden, ihracatçının güvenilirliğini ve itibarını artırabilmektedir.

İKK Kredilerinin İthalatçılar Açısından Faydaları

İKK alıcı kredileri başta büyük ölçekli yatırım projeleri bağlantılı makine ve teçhizat dış alımlarında olmak üzere ithalatçılara da önemli avantajlar sağlamaktadır: 

·      Daha Düşük Faiz Oranları: ECA kredileri, arkalarında ihracatçı ülke devletlerinin desteği söz konusu olduğundan standart ticari kredilere kıyasla daha düşük faiz oranları ve komisyonlarla kullandırılmakta ve maliyet avantajı sağlamaktadır. 

·      Daha Uzun Geri Ödeme Süreleri: Borçlular, özel finans kuruluşlarının sağlayamayacağı uzun vadelere yayılabilen geri ödeme sürelerinden yararlanarak nakit akışlarını daha kolay yönetme ve finansal planlamalarını daha rahat yapma imkanına sahip olmaktadır.

·      Büyük Sermayeye Erişim: İKK’lar büyük ölçekli yatırım projelerini finanse ettiklerinde, yatırımcılara geleneksel kredi kaynakları yoluyla sağlayamayacakları boyutlarda fon kaynağına erişim imkânı sunmaktadır.

·      Kredibilitenin İyileştirilmesi: İKK gibi güvenilir bir kurumun desteği, diğer kredi verenler ve yatırımcılar tarafından olumlu bir gösterge olarak görülebileceğinden, borçlunun kredi profilini geliştirebilmektedir.

·      Rekabet Gücünün Desteklenmesi: İKK'ların finansal desteğiyle, borçlular müşterilerine daha iyi ödeme koşulları sunabilmekte, ürünlerini veya hizmetlerini rekabetçi pazarlarda daha cazip hale getirebilmektedir.

İKK kredilerinin kullandırıldıkları ülkenin ekonomisi açısından da faydaları söz konusudur. Bu tür krediler gelişmekte olan ülkelerde altyapı, enerji ve diğer kritik kalkınma projelerinin finansmanında önemli bir rol oynamakta, bu tip yatırımların hayata geçirilmesini kolaylaştırmaktadır. 

 

İKK İhracat Sigortaları

İKK’ların ülkelerin ihracatlarının desteklenmesi amacıyla kullandıkları bir diğer ürün ihracat sigortalarıdır. İKK’lar kendi ülkelerindeki ihracatçılara ihracat sigortası sağlamakta ve böylece bir ürün veya hizmetin ihracatçısını, ürün ve hizmetlerinin ihracat bedellerinin ithalatçı tarafından ödenmemesi riskine karşı korumaktadır.

İKK’lar belirli bir sigorta primi karşılığında ihracatçıya, ithalatçının ödeme yapamaması durumunda ödemenin yapılacağına dair koşullu güvence vererek uluslararası iş yapmayla ilişkili ödeme risklerini önemli ölçüde azaltmaktadır. İKK ihracat sigortaları alıcının ödeme aczine düşmesi, iflası gibi ticari; para biriminin konvertibil olmaması, kamulaştırma, ithalat düzenlemelerindeki değişiklikler gibi düzenleme ve savaş, terörizm, ayaklanma, darbe gibi ödeme yapılmasını engelleyecek siyasi riskleri kapsamaktadır.

İKK ihracat sigortaları, ihracattan kaynaklanan vadeli alacakların bankalar tarafından iskonto edilerek ihracatçıya finansman sağlanması anlamında forfaiting işlemlerini de ödenmeme riskini ortadan kaldırmak sureti ile hem kolaylaştırmakta hem de ihracatçı açısından finansman işleminin maliyetinin düşmesine imkân vermektedir.